Een moderne ruïne

In het centrum van São Paulo staat Edifício Copan, een door Oscar Niemeyer ontworpen flatgebouw. Door haar opvallende verschijning – hoog, gebouwd in golf-vorm, met karakteristieke ‘betonnen lamellen’ aan de buitenkant – is Copan een van de iconen van modernistische architectuur in São Paulo. Copan is kortgeleden helemaal gereviseerd en functioneert nu weer zoals ooit door Niemeyer bedoeld: huizen voor zowel de meer als minder welvarenden met op de begane grond winkels, restaurants en cafe’s die zorgen voor een bepaalde mate van sociale cohesie tussen de bewoners.

Architect Rodrigo Agostini had zo z’n eigen plannen toen hij een appartement kocht in ‘Bloco B’ (het gedeelte van Copan met kleinere appartementen). Agostini is bezig met een experiment waarbij hij met zo min mogelijk spullen probeert te leven. Bijvoorbeeld door al zijn boeken in te scannen en ze vanaf de iPhone te lezen. Na zijn leven te strippen van fysieke spullen was de volgende fase het strippen van zijn woning, iets wat in een huurhuis moeilijk gaat. Het kopen van een appartement was dan ook een noodzakelijke stap. De verhuizing ging soepel aangezien hij zo weinig spullen bezit dat hij ze met één taxirit kan verhuizen.

De muren van het strak ingedeelde huisje waren het eerste slachtoffer. Echter, alles wat wel noodzakelijk is voor Agostini blijft staan. Zo zweven de leidingen van de douche (die normaliter in de muur zitten) door de ruimte, even als de elektrische leidingen. De prachtige houten vloer heeft het moeten ontgelden, evenals de w.c. bril. Naast wat plankjes met de broodnodige spullen zoals een miniatuur wasmachine, een miniatuur kookplaat, een matras, een lamp en een laptop is het appartement bijna geheel casco. De volgende stap is het afbikken van het plamuur, waarna er eigenlijk niets meer overblijft om weg te halen. Agostini zelf evalueert zijn experiment van dag tot dag, en weet nog niet waar het zal eindigen. De grens waar hij nu tegen aanloopt levert interessante vragen op: Tot waar is het appartement van hem? Is privacy een luxe goed?

Alhoewel het experiment conceptueel gezien juist heel erg gaat over het zichtbaar maken van bepaalde dingen, is er vanuit esthetisch oogpunt een link met de ruïnes die de gotiek-aanhangende Britten in hun achtertuinen maakten in de achttiende eeuw, wat juist over een romantisch idee van een verhulde geschiedenis ging. Dat Agostini terug gaat in de tijd door het opgeven van allerhande moderne luxe, binnen de muren van één van de bekendste modernistische iconen van het land, is zeker op te vatten als een gotiek gebaar.